الگو های اخلاقی یکی از مباحث نسبتا پر اهمیت در اخلاق کاربردی است . هر چند فضیلت گروان به این مساله اهمیت بیشتری می دهند اما غایت گرا ها و وظیفه گرا ها هم در نوشته های خود  بر جایگاه الگو های اخلاقی در پیشبرد اخلاق فردی و اجتماعی تاکید دارند .کارکرد الگو های اخلاقی قابل فهم کردن ، ملموس سازی و در دسترس قرار دادن فضایل والای اخلاقی است .به عنوان مثال تلاشگر بودن و یا عادل بودن وقتی بیشتر قابل تبعیت می شوند که افراد دارای این صفات به عنوان سرمشق معرفی شوند و این فضایل عملا در حیطه واقعیت به اجرا در آمده باشند . بعضی از این الگو ها می توانند در ابعادی برای ما سرمشق باشند . مثلا می توانیم ادیسون یا بیل گیتس را در استفاده بهینه از خلاقیت های فردی وپشتکار بالا به عنوان نمونه های عملی مطرح نماییم . اما بعضی از الگو های اخلاقی در تاریخ بشر وجود دارند که قابلیت این را دارند که در تمامی ابعاد سرمشق وراهنمای زندگی انسان ها باشند . در فرهنگ های مختلف این الگو ها به فراوانی یافت می شود . بودا ، کنفسیوس ، مسیح ، زردتشت ، گاندی ومادر ترزا از این جمله اند.اما در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی ما الگویی وجود دارد که خود سرمشق سایر اسوه ها وجلودار آن هاست . اگر دیگران نمونه هایی برای عدالت ، انسانیت ، محبت ، تعقل ، تلاش و پیشرفت هستند ، این فرد کسی است که این مفاهیم از او انتزاع می شود ودر حقیقت منشاء و اصل این اصول اخلاقی است .عدالت ، انسانیت ، محبت ، ایثار و ..همگی از وجود او نشات گرفته و بی او مفاهیمی بی محتوا هستند .چرا که حق آن جاییست که علی است نه علی آن جایی که حق است . میلادش بر دوستدارانش مبارک باد.   

 یک چیزی که خیلی وقت است دارد قلقلکم می دهد این سوال است که آیا معیار های اخلاقی جهان مجازی با معیارهای اخلاقی جهان واقعی متفاوت است ؟ آیا می شود نظام اخلاقی ای مستقل ار نظام اخلاقی واقعی برای فضای اینترنت طراحی کرد ؟ مثلا آیا رعایت آدابی مثل سلام وعلیک و احوالپرسی در محیط وب لازم است ؟ آیا احترام  گذاردن به شخصی که با او در مسنجر گفتگو می نماییم ضرورتی دارد ؟ آیا باید ونباید های موجود در اجتماع مثل شوخی وخنده با جنس مخالف ( فارغ از حکم فقهی آن ) در محیط وب ناشایست است ؟ آیا یک فرد  متاهل می تواند عاشق دوستی مجازی شود ودر عین حال به همسر خود وفادار باشد ؟ به نظرم پاسخ هرچه که باشد در نظر گرفتن این نکته لازم است که هرچند فضای اینترنت باید ونباید های خاص خود و هنجارهای رفتاری نوینی را دارد؛ اما در واقع ، جهان مجازی ما از جهان واقعی و خارجی چندان انفکاک روشنی ندارد . مرزهای تعریف شده ای وجود ندارد تا ما را وادارد که بگونه ای دیگر عمل کنیم وبین رفتار خود در جهان مجازی و واقعی تفاوت قائل شویم . یک مثال کوچک  این که همان طور که در جهان خارج اگر کسی به ما توهین کند ناراحت می شویم  در محیط مجازی نیست عکس العملی مشابه داریم . هر چند می توانیم بر خلاف جهان واقع که متانت وادب به خرج می دهیم و جوابی به طرف نمیدهیم در جهان مجازی حقش را کف دستش بگذاریم و ما هم از خجالت او دربیاییم !  

خارج از دستور : داشتم فکر میکردم که پدربزگم چقدر خوشبخت بوده که  حرص نمی خورده سه روز است  خط اینترنت ای دی اس الش وصل نمی شود وباید با دایل آپ کنار بیاید .. خوش به حالش !!

بعدالتحریر : خبری مرتبط دیدم از دوست وهمکار عزیزم دکتر مریدی . اینجا می تونید ببینید .

 نمی دانم کتاب «نظریه حقوقی اسلام»  آیت الله مصباح یزدی  را خوانده اید یا نه ؟ من مدتی پیش توفیقی اجباری دست داد و این کتاب را خواندم . این کتاب مجموعه سخنرانی های استاد قبل از خطبه های نماز جمعه تهران است که در سال هایی که بعضی افراط ها درباره حقوق بشر وجود داشت بیان شده بود . کتاب مانند بسیاری از آثار استاد متعمقانه است . از سوی دیگر  تا حدودی رعایت حال مخاطب شده وسعی شده سطح مطالب خیلی فنی و تخصصی نباشد .رویکرد استاد درباره بحث از مفاهیم نوین با استفاده ازمتون اسلامی نیز بیسار دلنشین است .اما نکته ای که در این کتاب برای من مهم بود نظر استاد در این باره است که بر اساس تفکر دینی انسان در برابر خدا هیچ گونه حقی ندارد و تنها آنچه بر او بار میشود تکلیف است . استاد بارها در این کتاب بر این نکته تاکید کرده اند که آدمی حق پرسشگری از خدا را ندارد .حق ندارد که در کار خدا چون وچرا کند چه رسد به این که علیه خدا اعتراض نماید . به نظر می رسد این بیانات ایشان از مصادیق از سوی دیگر افتادن باشد .این بزرگوار برای این که نشان دهند انسان طلبکاری از خدا ندارد به نحوی حقوق مشروع او را نیز مورد انکار قرار داده اند. در تفکر شیعه و معتزله از اهل تسنن انسان می تواند در چارچوب عقل، خدا  وافعال خدا را مورد سوال قرار دهد . این حق انسان متدین ومتعقل است که از خدا انتظار داشته باشد که رفتارهایش در حیطه عقل و منطق و اخلاق باشد که صد البته رفتار های خدا چنین است .همین انتظار از خدا بوده که باعث شده متکلمان ما عبارت یجب علی الله را ابداع نمایند .به عبارت دیگر خدا نیز به سان هر فاعل مختار دیگری مسئول اعمال خدا است و هر مسئولی می تواند مورد سوال واقع شود . به هر روی من فکر می کنم  آنچه استاد در باره نفی پرسشگری از خداوند بیان داشته اند گونه ای اشعری گری بوده  و با عقاید عدلیه کمتر قرابت داشته باشد .از آنجا که استاد خود از متکلمان معاصر شیعه محسوب می شوند جمع سخنان ایشان با عقاید عدل گروانه شان در سایر کتب،تا حدودی مشکل می نماید . شاید  طرح این مطالب صرفا رفتار و پاسخی سیاسی بوده و نظریه اصلی استاد همان نظریه  مطرح عدلیه باشد که به نظر چنین هم هست ان شا الله !

ته نوشت ! : این یک فهم (یا سوء فهم )‏ساده است از یک متن . هیچ انگیزه سیاسی هم پشتش نیست اذیت نکنین !!

سر کلاس بودیم . خانم معلم وارد کلاس شد . روز شنبه بود . بعد از احوالپرسی خانم شروع کرد به تعریف این که دیروز به منزل آبابایش در یکی از روستا ها رفته بوده وکلی به او خوش گذشته .بعد از این که مقداری صحبت کرد ،گفت موقعی که داشتم از آبابایم خداحافظی میکردم تا به سمت شهر بیایم ؛ آبابایم این شیشه مربای آلبالو را داد و گفت این را به دانش اموزانت بده . من هم با خوشحالی قبول کردم .اما همین که آمدم از خونه آبابا بیرون بیایم ، گفت :دخترم ،فقط این آلبالو را مجانی به بچه ها نده .گفتم :آبابا ، بچه ها که پول ندارند تا پول مربا را بدهند .آبابا گفت من که پول نخواستم فقط اسم من را به بچه ها یاد بده .بعد از تعریف کردن این جریان خانم معلم با یک قاشق مربا خوری به هر یک ما یک قاشق مربا داد . می گفت دهانمان را باز کنیم تا مربا را در دهانمان که قاشق کثیف نشود .به هر روی این گونه من نوشتن آبابا را یاد گرفتم . و این بود شیرین ترین!! درسی که آموختم از معلم عزیز کلاس اول دبستانم سرکار خانم فاطمه متوسل الحق .هر چند که سالها ست ایشان را زیارت نکرده ام اما بسیار آرزومندم تا زمانی دوباره آن فرشته هبوط کرده را ببینم و بگویم که هنوز هم طعم آلبالو یش در دهانم هست و هنوز هم یادم هست که چگونه یکی از بچه ها را که کوتاه قد بود بلند میکرد تا بر روی تخته بنویسد وبه همین خاطر مدتی کمر درد شد واین که هنوز هم لباسم پر از آردی است که بر سر درس«آن مرد آرد دارد» بر روی شانه هایم گذاشته بود. بگویم هنوز هم خود را بیش از تمام معلمان واساتیدم مرهون او می دانم که از من مکتب گریخته،دانش آموزی عاشق مدرسه و درس ساخت . خانم معلم هرجا هستید سلام بر شما باد . روزتان مبارک