|
|
یکی از مهم ترین اصول تفکر ورفتار اخلاقی انسجام در تفکر و رفتار است . چنان که در هر دو حیطه انسجام دیده شود ، رفتار یا تفکر اخلاقی ما تفکر و رفتاری عقلانی خواهد بود . به عبارت دیگر در حیطه اخلاق ، تفکر ورفتاری عقلانی ومورد پذیرش است که دارای تناقض نبوده وسازوار باشد . دانشمندان فلسفه اخلاق این تناقض را به تناقض در میان باورها ، تناقض میان اهداف و وسایل ، تناقض میان داوری های اخلاقی و نحوه زندگی و تناقض میان ارزشگذاری هایی که درباره کارهای مشابه هم انجام می شود؛ گسترانیده اند . اگر کسی در این چهار حیطه مرتکب تناقض نشود یک فرد اخلاقی عاقل است . معمولا رعایت این سازواری در حیطه های مختلف مشکل است و پای انسان در یکی از این حیطه ها می لنگد .بدین خاطرکمتر پیدا می شوند انسان هایی که بتوان آن ها را از لحاظ اخلاقی عاقل (تقریبا معادل عادل در سنت فقه اسلامی ) نامید.
این عدم عقلانیت اخلاقی در میان سیاست مداران با وضوح بیشتری دیده می شود . اگراز سیاستمداران سایر کشورها که_ به نظر من بسیار در این حیطه دچار تناقض هستند _بگذریم برخی سیاستمدران خودمان هم بله ! از این تناقض ها زیاد مرتکب میشوند . یک نمونه خیلی بارز آن فرمایش رییس جمهورمان در نهمین نشست شان با خبرنگاران بود . ایشان در پاسخ به سوال درباره اعتراض مراجع به سخنان مشایی و درخواست برکناری او و تاکید رییس جمهور بر ابقای وی قریب به این مضامین فرمودند که مراجع هر چقدرهم برای ما عزیز وبزرگوار باشند ، دولت در رفتار های خود از هیچ یک از آنها متابعت نخواهد نمود و رفتار مورد نظر خود را خواهد داشت . حالا بگذریم که این را هم فرمودند که نظرات مشایی نظرات دولت است!! اگر این حرف ها را گنجی، دکتر آقا جری یا دکتر سروش زده بودند ، ایرادی به آن ها وارد نبود چون اساسا به مقوله ای به نام تقلید از مراجع قائل نیستند . اما رییس جمهوری که خود را مقلد می داند چگونه می تواند چنین حرفی بزند ؟ اگر نگوییم این سخنان ایشان مصداق تناقض در باورها نباشد ، حد اقل مصداق تناقض میان داوری های اخلاقی و نحوه زندگی و رفتار خارجی است . به عبارت دیگر ایشان به چیزی اعتقاد دارد ولی بر اساس آن رفتار نمی کند . رفتار خارجیش با افکارش همخوانی ندارد . شاید مشکل از تطابق عین و ذهن است !! به نظر من این رفتار ایشان اگر بخواهد در حیطه جامعه ما الگو سازی شود ، دیگر سنگ روی سنگ بند نخواهد شد . (نمیدونم این ضرب المثل را غیر یزدی ها هم به کار میبرن یا نه ! ) پسر ودختر جوانی فردا روز ، بدون آنکه عقدی در میان باشد ، با یکدیگر ازدواج می کنند و وقتی به آن ها اعتراض می شود ، می گویند البته مراجع برای ما عزیز و گرامی هستند ، اما ما در زندگی خودمان از هیچ کس متابعت نخواهیم نمود . می توانید تا صبح برای این گونه رفتار مثال بیاورید!
پی نوشت 1 : در اوایل دانشجویی با دکتر کاظم جلالی کلاس شیرینی داشتیم . وقتی در کلاس اظهار نظر می کردیم وایشان نظر ما را نادرست ویا خلاف سلیقه خویش می یافت، به مطایبه میگفت نظر شما متین است اما اصلا قابل پذیرش نیست و به درد نمی خورد !
پی نوشت 2 : هرگونه لنگ کفش ، کنایه ، کشف مغالطه و .. دوستان را به جان خریداریم . همیشه انتقاد را بر همراهی ترجیح می دهم .
|
|
این خبراز سردبیر کیهان را احتمالا دیده باشید .نقل قول غیرواقعی احمدینژاد از رهبر انقلاب/ ضرورت رای اعتماد مجدد برای وزارت کشور
لب مطلب این است که بنا بر ادعا، رییس جمهور برای رای آوردن وزیرش دروغ گفته است . نعوذ بالله ! مطمئن باشید که من اهل بحث سیاسی نیستم دوستان می دانند با مذاقم راست نمی آید .بلکه حرفم بر سر چیز دیگری است .خیلی قبل مطلبی نوشته بودم با عنوان آیا هدف وسیله را توجیه میکند؟ در آن جا مطرح کرده بودم که به نظر من این قضیه به نحو موجبه جزئیه قابل پذیرش است .یک راه خیلی ساده برای توجیه کار رییس جمهور _بر فرض انجام ـ این است که ایشان هم مثل من قائل است که در برخی موارد هدف وسیله را توجیه میکند این جا هم از آن جا ها بوده است .اگر این گونه باشد رییس جمهور ما فردی نتیجه گرا(غایت گرا )است .در اخلاق هنجاری مهم ترین مبحث شاید نزاع بین وظیفه گروی و نتیجه گروی باشد . نتیجه گروان می گویند کاری درست است که بهترین نتیجه یا سود ممکن را به دنبال داشته باشد . از سوی دیگر وظیفه گروان معتقدند کاری درست است که بر اساس اصول مطلق اخلاقی باشد ، اصولی که استثناء پذیر هم نیستند . مثلا وظیفه گرا می گوید شما همیشه باید راست بگویید .همیشه باید به قول هاتان وفادار باشید .همیشه باید به مستمندان کمک کنید .اما نتیجه گرا ـ مخصوصا اگر عمل محور باشدـ اصول مطلق اخلاقی را نمی پذیرد و می گوید شما در هر موقعیتی باید کاری را انجام دهید که بیشترین بازدهی ممکن را برای شما داشته باشد .مثلا شما با دوستتان قرار گذاشته اید که در ساعت 6 عصر با او به کتابخانه بروید .وقتی از دوستتان جدا می شوید یادتان می آید که ساعت 6عصر تلویزیون مسابقه فوتبال پیروزی ـ استقلال را نشان میدهد .در اینجا شما باید بین تماشای بازی و حاضر شدن بر سر قرار یکی را انتخاب کنید .نتیجه گرا می گوید شما راهی را انتخاب کن که نفع بیشتری برایت دارد به عبارت دیگر کاری را انجام بده که لذت بیشتری ببری .ممکن است که بازی برای شما لذت بخش تر از ملاقات با دوستتان باشد پس دوستتان را سرکار گذاشته !و به تماشای بازی میپردازید .در اینجا بر اساس نتیجه گروی شما نه تنها اشتباه نکرده اید بلکه کار درستی هم انجام داده اید چون لذت و نفع بیشتر را انتخاب کرده اید .اما بر اساس وظیفه گروی کار نادرستی انجام داده اید چون یک اصل اخلاقی یعنی وفای به عهد را زیر پا له کرده اید .حالا در کشور ما هم اتفاق خاصی نیفتاده آقای رییس جمهور یک غایت گرا است و آقای شزیعتمداری یک وظیفه گرا که دارند یک دعوای اخلاقی انجام میدهند شما خودش را ناراحت نکن !!
|
|
|
|
یک چیزی که خیلی وقت است دارد قلقلکم می دهد این سوال است که آیا معیار های اخلاقی جهان مجازی با معیارهای اخلاقی جهان واقعی متفاوت است ؟ آیا می شود نظام اخلاقی ای مستقل ار نظام اخلاقی واقعی برای فضای اینترنت طراحی کرد ؟ مثلا آیا رعایت آدابی مثل سلام وعلیک و احوالپرسی در محیط وب لازم است ؟ آیا احترام گذاردن به شخصی که با او در مسنجر گفتگو می نماییم ضرورتی دارد ؟ آیا باید ونباید های موجود در اجتماع مثل شوخی وخنده با جنس مخالف ( فارغ از حکم فقهی آن ) در محیط وب ناشایست است ؟ آیا یک فرد متاهل می تواند عاشق دوستی مجازی شود ودر عین حال به همسر خود وفادار باشد ؟ به نظرم پاسخ هرچه که باشد در نظر گرفتن این نکته لازم است که هرچند فضای اینترنت باید ونباید های خاص خود و هنجارهای رفتاری نوینی را دارد؛ اما در واقع ، جهان مجازی ما از جهان واقعی و خارجی چندان انفکاک روشنی ندارد . مرزهای تعریف شده ای وجود ندارد تا ما را وادارد که بگونه ای دیگر عمل کنیم وبین رفتار خود در جهان مجازی و واقعی تفاوت قائل شویم . یک مثال کوچک این که همان طور که در جهان خارج اگر کسی به ما توهین کند ناراحت می شویم در محیط مجازی نیست عکس العملی مشابه داریم . هر چند می توانیم بر خلاف جهان واقع که متانت وادب به خرج می دهیم و جوابی به طرف نمیدهیم در جهان مجازی حقش را کف دستش بگذاریم و ما هم از خجالت او دربیاییم !
خارج از دستور : داشتم فکر میکردم که پدربزگم چقدر خوشبخت بوده که حرص نمی خورده سه روز است خط اینترنت ای دی اس الش وصل نمی شود وباید با دایل آپ کنار بیاید .. خوش به حالش !!
بعدالتحریر : خبری مرتبط دیدم از دوست وهمکار عزیزم دکتر مریدی . اینجا می تونید ببینید .
|
|
