در مطلب قبلی سه نقیصه فلسفه اخلاق اسلامی از دیدگاه استاد ملکیان را بیان داشتیم .به نظر میرسد ایشان مقداری پر رنگ به این نقایص نگاه کرده اند .
اولین نقیصه از نظر ایشان نبود دانشی مستقل به عنوان فلسفه اخلاق در آثار گذشتگان سنت فلسفه اسلامی می باشد .با اندکی تامل می توان دریافت که این نقیصه بعینه در فلسفه غرب نیز وجود دارد .فلسفه اخلاق در غرب در قرون معاصر به عنوان دانشی مستقل مطرح شده و قبل از آن چنین دانشی در آثار فلاسفه غربی رخ نمون نبوده بلکه به صورت بحث هایی پراکنده مطرح بوده است . همچنین ایشان بحث های فرا اخلاقی در فلسفه اسلامی را محدود به بحث حسن وقبح دانسته اند . علاوه بر این که بحث های راجع به حسن وقبح در فلسفه اخلاق معاصر یکی از مباحث بنیادین این دانش است این مساله نیز باید مورد نظر باشد که واقعا در فلسفه اسلامی ما بحث های فر اخلاقی ای غیر از حسن وقبح نیز داریم که از آن جمله است :رابطه خدا با ارزش ها ،مسولیت اخلاقی، اختیار واراده انسان ،عینیت وذهنیت مفاهیم وگزاره های اخلاقی ،رابطه ارزش های اخلاقی با سایر ارزش ها از جمله ارزش های زیبا شناختی وفقهی ،نسبیت ومطلق گرایی اخلاقی ،تزاحم احکام اخلاقی ،مباحث علم النفس اخلاقی و بسیاری دیگر .
نقیصه دوم نیز در نزد فیلسوفان غربی مسیحی از جمله آکویینی دیده میشود ومختص به فلسفه اسلامی نمی باشد .در فلسفه اخلاق مسیحی نیز چنین کوشش های نافرجامی شده است اما باید دقت داشت که کوشش های نافرجام در فلسفه نه تنها مذموم نیست بلکه قابل تقدیر می باشد .
نقیصه سوم نیز به همین منوال می باشد .یعنی غیر از فلاسفه تحلیلی این اشکال به تمامی نحله های فلسفی وارد است که مفاهیم مورد نظرشان دارای حدود وتعاریف مشخص نبوده وبعضا بسیار مبهم و متداخل با سایر مفاهیم می باشد .فلاسفه تحلیلی نیز در بسیاری جاها راه به جایی نبرده اند وناچار از ارائه تعریف خو دداری نموده یا به بیان این که مفاهیم مورد نظرشان بدیهی می باشد اکتفا نموده اند.
البته این سخنان به معنای این نیست که دارای فلسفه اخلاقی مدون وغنی هستیم ونیازی به کار وکوشش وتحقیق وپژوهش و و نو آوری در این زمینه نداریم بلکه منظور آن است که در فلسفه اسلامی دستمایه هایی برای بنیان نهادن فلسفه اخلاقی مبتنی بر آراء فیلسوفان مسلمان و آموزه های اسلامی ، مو جود می باشد .
|